ما۲۴نفر

در آغاز هزارۀ سوم میلاد مسیح، امت عیسی مسیح در انتظار آخرالزمان به سر می‌برد و نشانه‌های آن را نیز در همه‌چیز و همه‌جا می‌دید. این انتظار نزدیک به هفت دهه به درازا کشید و از آن‌جا که در آغاز هزارۀ دوم به حساب ـ نادرست ـ تقویم کلیسا سالگرد میلاد عیسای نصرانی بود، گمان بر آن رفت که بازگشت او به هزاره‌ای پس از مصلوب شدن، موکول شده است. بدین‌سان، سی و سه سال دیگر نیز به انتظار گذشت و با سپری شدن این سال‌های پردرد و رنج انتظار، امت عیسی مسیح چهرۀ دیگری به خود گرفت و انتظار جای خود را به تحولی داد که همۀ عرصه‌های حیات اروپای مسیحی را دگرگون کرد.

تحقیقات و مطالعاتی درباره‌ی تاریخ و سیاست ایران به ویژه ردیابی ریشه‌های انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷ مطالب کتاب حاضر را تشکیل داده است. نویسنده به سوابق، مقدمات، مفاهیم و موضوعات اساسی انقلاب اسلامی ایران اشاره کرده است. پیشینه‌ای از جامعه‌ی ایران و جایگاه دین در آن از کهن‌ترین زمان‌ها تا آغاز سده‌ی نوزدهم میلادی، مبحث آغازین کتاب به شمار می‌رود. نویسنده ضمن پرداختن به روابط ایران و مغرب‌زمین در سده‌های نوزده و بیست میلادی، این روابط را یکی از رشته‌های عمده‌ای می‌داند که بسیاری از جنبه‌های تاریخی ایران در سده‌های مذکور را به یک‌دیگر پیوند می‌دهد. اصلاحات در عصر قاجار و عوامل کارآمدی یا ناکارآمدی پروسه‌ی اصلاحات و شخصیت‌های فعال در این زمینه از جمله مسائل مد نظر نویسنده است.

نه فصل این کتاب متضمن مقالاتی است درباره انقلاب‌ها که افراد مختلف آن را به رشته‌ تحریر درآورده‌اند. در کتاب نظریه‌پردازی انقلاب‌ها بعضی از نامدارترین اندیشمندان به بررسی نقادانه بسیاری از چارچوب‌های نظری پرداخته و در فهم انقلاب کوشش کرده‌اند. رویکردهای نظری در این کتاب بر محور مفاهیم و جستارهایی از قبیل دولت و کارگزاران انقلاب‌ها، نظریه ساختگرایی، الگوهای نخبگی و نظریه‌های جمعیت‌شناختی مطالعات قوم/نژادی، مطالعات فرهنگی، و فمنیسم قرار دارد. از لحاظ زمانی، کتاب به دوره تاریخی بین انقلاب فرانسه در اواخر قرن هجدهم تا تحولات اروپای شرقی در اواخر قرن بیستم می پردازد. هر چند گاهی به رویدادهای پیش از این دوره نیز پرداخته است.

نویسنده در بخش نخست کتاب، ابتدا توسعه سیاسی و اقتصادی را از آستانه انقلاب مشروطیت تا به امروز ترسیم می‌کند، سپس به چگونگی نفوذ، گسترش و تحول اندیشه تجددطلبی در ایران می‌پردازد. بخش دوم کتاب حاوی مباحثی است درباره توسعه‌نیافتگی که از جمله آن‌ها می‌توان به هزینه‌های معاملاتی و توسعه صنعتی، رابطه بین جمعیت و توسعه، تمرکز سرمایه و شرکت‌های چند ملیتی و توسعه اقتصادی اشاره کرد.

 هدف این کتاب در ابتدا تبیین علل وقوع انقلاب است. در مرحله بعد به ارائه تحلیلی انتقادی پیرامون شماری از تئوریها و مدل های انقلاب می پردازد و سپس میزان اختلاف دیدگاه نظریه پردازان اصلی و مشخص ساختن علت چنین تفاوتهایی را به خواننده عرضه می کند. ترجمه این کتاب جای خالی چشمگیری که در این زمینه در بین آثار سیاسی به زبان فارسی است، پر می کند.

این کتاب به قلم دکتر بشیریه نگاشته شده است. نویسنده در گفتار اول خود اینچنین می‌نویسد: تعریف انقلاب پدیده سیاسی پیچیده‌ای است که طی آن حکومت مستقر به دلایلی توانای اعمال زور و اجبار را از دست می دهد و گروه‌های گوناگون سیاسی و اجتماعی به مبارزه برمی‌خیزند تا نهادهای سیاسی را قبضه کنند. این مبارزه اغلب طول می‌کشد تا آنکه سرانجام نهادهای جدید سیاسی جانشین نهادهای قدیمی شوند. عناصر انقلاب عبارت اند از: نارضایتی اجتماعی، پیدایش گروه‌های بسیج‌گر، ناتوانی قوای سرکوب‌گر دولت، کوشش برای ایجاد ساخت جدید قدرت. علاقه‌مندان می‌توانند مقدمه این کتاب را در ادامه مطلب دریافت کنند.