معرفی کتاب: جامعه‌شناسیِ احزابِ سیاسی

دوشنبه, ۲۴ خرداد ۱۳۹۵، ۰۹:۳۰ ب.ظ

معرفی کتاب: جامعه‌شناسیِ احزابِ سیاسی

این کتاب در شش بخش به قلم روبرت میخلز نوشته شده است. کلیت کتاب در مورد دمکراسی و لزوم سازمانی شدن دمکراسی‌ها در جامعه و علل و شرایط انتخاب رؤسای این سازمان‌ها به بحث می‌پردازد و اینکه لزوم انتخاب رئیس برای سازمان و بروکراسی موجود در سازمان‌ها معمولاً قدرت را به دست عده‌ای متنفذ می‌سپارد و این خود باعث می‌شود دمکراسی‌های سازمان‌یافته به سمت الیگاریشی کشیده شود و عملاً سازمان‌ها دموکرات به‌دست عده‌ای معدود اداره شود نویسنده تا آنجا پیش می‌رود که در نظریه «گردش نخبگان» پاره تو به دیده تردید می‌نگرد و در این‌باره می‌نویسد:
«نظریه گردش نخبگان پاره تو را باید با احتیاط پذیرفت؛ زیرا اغلب بیش از آنکه جانشینی صرف و ساده نخبگان صورت گیرد، اختلاط پیوسته صورت می‌گیرد که طی آن عناصر قدیمی، عناصر جدید را به خود جلب و جذب کرده و به خود شبیه می‌سازند، ضرورت یک گروه اجتماعی مسلط بی‌شک از زمان‌های بسیار دور که گمان‌شان هم نمی‌رود، مورد قبول بوده است»

در مقدمه این کتاب به قلم رند رمون می‌خوانیم:
«احزاب سیاسی با شروع دمکراسی سیاسی تولد یافتند و به عنوان ابزار ممتاز توسعه این نظام شناخته شدند و در اصل از الهامی عمیقاً دمکراتیک جان گرفتند ، و سرانجام دمکراتیک ترین آنها یعنی احزاب سوسیالیست ها هم به ناچار به صورت سازمان‌های الیگاریشیک درآمدند. این است درس ناگوار تجربه»

فصل اول: در بخش اول این کتاب به رؤسا در سازمانهای دموکراتیک می‌پردازد و وی دموکراسی بدون سازمان را متصور نمی‌داند و هر طبقه‌ای که پرچم ادعای خاصی را بلند می‌کند و بر آن است تا مجموعه‌ای از جهان‌بینی و یا اندیشه‌ای را به تحقق برساند را محتاج به یک سازمان می‌داند تا آنجا که بیان می‌دارد:
«اصل سازماندهی باید به مثابه شرط اساسی مبارزه سیاسی توده ها تلقی شود»

زیرا عملاً امکان عملی و فنی حکومت مستقیم مردم وجود ندارد پس به ناچار باید سازمانی عمل نمود و سازمان هم محتاج به حضور رؤسا است و سه عامل تعیین کننده فنی و ادارای ، روانی و هوشی را به عنوان لازمه وجود رؤسا در سازمان‌ها می‌داند.

فصل دوم: کتاب به ویژگی سلطه‌گری رؤسا می‌پردازد.
فصل سوم: به اعمال قدرت و تأثیر روانی آن بر رؤسا می‌پردازد.
فصل چهارم: به تحلیل وضعیت اجتماعی رؤسا از دید نبرد طبقاتی و تأثیر قاطع آن بر بورژوازی در وسای برخاسته از طبقه بورژوازی و طبقه کارگر می پردازد .
فصل پنجم: به سازکارهای تحدید ضررت رؤسا می‌پردازد این سازکارها را از طریق همه‌پرسی و بازدارندگی از طریق سندیکایسم و آنارشیسم.
فصل ششم: این فصل را شاید بتوان در بردارنده اصلی‌ترین هدف نویسنده در تألیف این کتاب دانست و می‌توان گفت، تمام ۵ فصل گذشته نوعی مقدمه برای نتیجه‌گیری در این فصل تلقی کرد در این فصل بعد از آن‌که در فصول گذشته به نیاز دموکراسی به سازمان و نیاز سازمان به رؤسا و ویژگی‌های رؤسا می‌پردازد و این نتیجه را می‌گیرد که همیشه دموکراسی به سمت الیگاریشی گرایش پیدا می‌کند و آن را به عنوان «قانون آهنین الیگاریشی» مطرح می‌کنند.